Άρθρο Εκπ/κού του Σχολείου μας στα Νέα
Το συγκρουσιακό παρελθόν και η θεσμοποίηση της μνήμης
Δεν είναι η πρώτη φορά που το παρελθόν διχάζει το παρόν. Η ιστορία, ως μέσο διαμόρφωσης της ιστορικής συνείδησης και σφυρηλάτησης της ταυτότητας των εθνών, αποτελούσε και εξακολουθεί να αποτελεί πεδίο αντιπαραθέσεων και αντικρουόμενων προσεγγίσεων, γεγονός που της προσδίδει έναν χαρακτήρα εγγενώς συγκρουσιακό και ορισμένες φορές προπαγανδιστικό.
Η διαπραγμάτευση τραυματικών και αμφιλεγόμενων ιστορικών γεγονότων αποτελεί ίσως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα μέσα από το οποίο καταδεικνύεται η σημασία την οποία αποδίδουν στην ιστορία οι σύγχρονες κοινωνίες με σκοπό τη μορφοποίηση της συλλογικής τους συνείδησης. Οι πολιτικές της μνήμης που ασκούνται από την κεντρική εξουσία λειτουργούν συχνά ως όχημα για τη διάχυση ιδεολογιών, την υιοθέτηση στερεοτύπων και την καλλιέργεια αφηγημάτων που νομιμοποιούν τις πολιτικές επιλογές του παρόντος, δικαιολογούν ή καταδικάζουν ενεργήματα του παρελθόντος και ενδυναμώνουν το πατριωτικό αίσθημα.
Με αφορμή τη 19η Μαΐου, ημέρα μνήμης της, αμφισβητούμενης από την τουρκική πλευρά, γενοκτονίας των Ποντίων, εγείρεται για ακόμη μια φορά το ζήτημα του τρόπου διαχείρισης του τραυματικού παρελθόντος τόσο από τη σκοπιά του θύματος όσο και από τη σκοπιά του θύτη. Οι τελετουργικοί εορτασμοί τέτοιων γεγονότων εκφράζουν αφενός τη δίψα για τη μνήμη που συνδέεται με τη διεκδίκηση από μέρους κοινωνικών ή μειονοτικών ομάδων της αναγνώρισης των εμπειριών τους, και αφετέρου με μια πρακτική που αντιμάχεται τη μνημοκτονία προβάλλοντας αντ' αυτής μια οντολογική νοσταλγία. Το συναισθηματικό στοιχείο από το οποίο εμφορείται η μνήμη, την καθιστά ισχυρή ενώ παράλληλα την αναγάγει σε πηγή υλικού για την κατασκευή των ταυτοτήτων. Είναι γεγονός πως αυτό το υπέρμετρο ενδιαφέρον για τη μνήμη και ειδικότερα για την θεσμοποίησή της αναφορικά με τραυματικά γεγονότα του παρελθόντος, γεννά τους αποκαλούμενους συμβολικούς πολέμους στο πεδίο της ιστορίας, η οποία κάτω από τις νέες αυτές συνθήκες ανασημασιοδοτείται από το ευρύ κοινό. Οι γενοκτονίες, οι μεγάλες καταστροφές και οι ολοκληρωτικοί πόλεμοι, αποτελούν ιστορικά γεγονότα που συγκεντρώνουν όσο ποτέ άλλοτε την προσοχή των ιστορικών, της εξουσίας, των επίσημων και ανεπίσημων φορέων παραγωγής ιστορικής γνώσης προκαλώντας δέος και εγείροντας αντιπαραθέσεις με διακύβευμα την επίσημη αναγνώριση ή μη της ανάμνησης.
Αποστολόπουλος Νίκος,
MSc Υποψήφιος διδάκτορας Παν/μίου Αιγαίου
Για να δείτε το Δημοσιευμένο άρθρο Πατήστε Εδώ!!!
